Een ervaring van een projectleider
Laatst had ik 2 sessies met een projectleider bij een onderwijsorganisatie. Hij merkte dat hij steeds meer verantwoordelijkheid kreeg voor een project. Als collega’s hun rol niet pakten, pakte hij deze als vanzelf op. Dat voelde vertrouwd. Hij merkte ook dat er iets niet klopte. Hij werd moe, zin in het project nam af, hij moest steeds harder werken. Ik liet hem de situatie neerzetten in een tafelopstelling. Hij zette zichzelf midden tussen alle betrokkenen. Alle ogen gericht op hem. Hij schrok. Zo voelde het. Hij was helemaal centraal komen te staan. Iedereen leek op hem te leunen.
Ik stelde hem de vraag een paar plekken in te nemen, waar hij zich beter zou voelen. Ik vroeg hem de plek te kiezen die hem én het geheel het krachtigste zou maken. Hij was zo gewend om op te gaan lossen als een ander iets niet deed. Deze plek was hem vertrouwd vanuit zijn gezin van herkomst, ook wel de magische plek genoemd.
Magische plek
De plek die nauw verbonden is met je gezin van herkomst heet in systemische termen ‘de magische plek’. De plek, waarin er gedrag van jou wordt gevraagd, dat voor jou als heel normaal en vertrouwd voelt. In mijn voorbeeld hierboven is dat bijvoorbeeld ‘verantwoordelijkheid nemen’. De term ‘magisch’ wordt gebruikt omdat het voortkomt uit de illusie dat je als kind hiermee liefde, aandacht of veiligheid kan krijgen van je omgeving. Kinderen voelen feilloos aan wat er ontbreekt of nodig is in het gezin en proberen dat deel te gaan invullen en oplossen. Zo ontwikkel je gedrag, dat voor jou veilig en normaal voelt.
Deze magische plek is voor jou heel bekend en vertrouwd. Het hierbij behorende gedrag heb je sterk ontwikkeld en zet je makkelijk in. En ook opdrachtgevers voelen feilloos aan waar jij goed in bent. Ga maar eens voor jezelf na, voor wat voor klussen wordt jij regelmatig gevraagd? Herken je daar een patroon in? De opdrachtgever, je leidinggevende, je collega’s, zien jouw kwaliteiten en geven de opdracht aan jou. Systemisch heet dit de ‘aangeboden plek’. Vaak werkt dit ook prima. Jij bent in je element en jouw kwaliteiten komen goed tot hun recht in de opdracht.
Dienende plek
Deze magische plek is niet altijd de meest ‘dienende plek’ voor de organisatie én voor jou. Vaak voel je dat ook ergens wel aan. Het lijkt alsof er in deze aangeboden plek een ‘uitbestede klus’ zit. De organisatie probeert bewust, dan wel onbewust, een deel van haar verantwoordelijkheid aan jou uit te besteden. Iets wat bij de opdrachtgever en het organisatiesysteem hoort, komt op jouw bordje te liggen. Als je dit gevoel hebt, kan het zinvol zijn om goed te contracteren en je bewust te zijn waarvoor je eigenlijk wordt gevraagd voordat je ‘ja’ zegt tegen een opdracht. Want door het aannemen van of doorgaan met een opdracht of project vanuit jouw magische plek, kan het systeem misschien juist wel eerder verzwakken dan aan kracht doen winnen. En kan ook jij zelf kracht en energie verliezen. Doordat jij voorop gaat in het doorbreken van je eigen patroon, zet je niet alleen aanvullende kwaliteiten in, maar kan je de organisatie ook gemakkelijker meenemen in het doorbreken van hun patroon.
Wil jij ook jouw situatie ontrafelen?
In één dagdeel en een vervolggesprek onderzoeken we jouw vraag op een systemische manier. Eén van de vormen waar we mee werken is het doen van een organisatieopstelling. Een opstelling is een ruimtelijke weergave van een organisatie, waarin teams, afdelingen, medewerkers, klanten, producten of doelen (vertegenwoordigd door ‘representanten’) in de ruimte in verhouding tot elkaar worden opgesteld. Ook thema’s zoals bestemming, zelfsturing of participatie kan je opstellen.
Dit dagdeel geeft jou inzicht in de dynamiek in de organisatie, én inzicht in jouw plek en bijdrage daarin. Een opstelling maakt (gedrags)patronen zichtbaar die zich in het systeem voordoen en de mogelijkheden tot verandering. Geeft inzicht in dat wat jij kan doen om de situatie te verbeteren, of om jezelf krachtiger te maken.
Na een paar weken ontmoeten we elkaar en kijken we wat jij nog nodig hebt om verder te gaan.